Δευτέρα 7 Οκτωβρίου 2013

Το θέμα είναι: Η σπορά.


 Αποσπάσματα από τις λαογραφικές μελέτες των δύο λαογράφων πατριωτών μας
1)Κώστα Μαρίνη (Κωστούλη) και 2)Πάνου  Πολύδερα (Σπηλιώτη)
Και οι δύο μελέτες είναι γραμμένες στη Γλανιτσιά, με διαφορά χρόνου η μία από την άλλη, μισό αιώνα. Ο Κώστας Μαρίνης την έχει γράψει το 1919 και ο Πάνος Πολύδερας το 1970.
Α΄ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ  του Κώστα Μαρίνη (Κωστούλη)
Τα πρωτοβρόχια
   Ούλη τη νύχτα τα σκυλιά  λ έ χ α ν ε.  Οι χωριανοί ετοιμαζόσανε να πάνε στο πανηγύρι και περνάγανε κι από τάλλα χωριά. Πήγανε να κάμουνε κουμάντο για το χειμώνα και πήρανε και σύνεργα, διάφορα εργαλεία, χρήσιμα για το σπαρτό. Πήρανε κασμάδες, ξινάρια, υνιά. Μερικοί, όσοι δεν είχανε, αγοράσανε και καματερά, γιατ΄ήρθε κι ο καιρός της σποράς.
Ησανε ούλοι έτοιμοι, με τα ζυγάλετρά τους ζεγμένα και περίμεναν ανυπόμονοι τα πρωτοβρόχια για ναρχίσουν.
   Ο μπάρμπα Φώτης τάφτειασε ούλα καινούρια. Δέκα μέρες πελέκαγε κι απόψε τάδεσε, τα κάλιασε κι είναι ούλα έτοιμα: ο ζυγός και το σταβάρι πλατανήσια, για να ναι δυνατά κι αλαφρά κι ούλα τάλλα από πουρνάρι, γερά σα σιδερένια.
   Εκείνοι τα είχανε ούλα έτοιμα μα έλα μου που δεν τους έκανε καιρός ναρχίσουν. Σύγνεφο δεν ξαγνάντιζε πουθενά κι ο ήλιος έψενε ίδια τον Αλωνάρη. Και τι δεν κάμανε για να βρέξει.. Ούλα τα παλαιϊκά σοφίσματα τα μεταχεριστήκανε, μα του κάκου. ΄Αδικα κρεμάγανε τα σκοτωμένα φίδια στα δέντρα.. Ούτε με τούτα γινότανε τίποτα, ούτε με τις θεοκάλεσες αλλιώτεβε ο καιρός, να γυρίσει σε συγνοφιά και να βρέξει.
   Ο Τρυγητής εκόντεβε να βγεί άβρεχος κ΄ ήσαντε βουρλισμένοι. Εμ΄ οψιμίζανε τα σπαρτά τους, εμ δε θα γινότανε φτυχισμένος χινόπωρος για τα πράματά τους. Άλλη κουβέντα δεν είχανε πλιά: ούλο χουχουλίσματα και κακοπαθίδια!
  Ένα βράδι, καθώς εκλαιγόσαντε μαζωμένοι στου Καλόγερου ταλώνι, ερχότανε ο Μολογιάς από το Μπαρμπέρι με ντομάτες και τους είπε πως στα ριζώματα είδε του ΄΄Θεού το βοϊδάκι΄΄.
  -Αν το είδες σωστά, πετάχτη ο γέρο Σούλιας, θάχουμε βροχή δίχως άλλο!.. Α δεν αλλάζει απόψε ο καιρός, δε θα γλυτώσει: στα σίγουρα θα πιάσει το νερό, ταχιά μεθάβριο θαν το φέρει.
  Απάνου σε τούτη την κουβέντα ακούσανε τη φωνή του Γούβη  ψηλά στα Σφενταμάκια.
 -Για σώ! κάνει ο Αλέξης. ΄Ακω κι άλλο σημείο! Θαν την έχουμε τη βροχή! Ο Γούβης δε γελάγεται….
  Το λέει και το παραμύθι:
΄΄ Ο Γούβης σκούζει για νερό και η χουχουλούζα ξέρα.
   Ο Γούβης βγαίνει αληθινός και η Χουχουλούζα ψέφτρα.΄΄

    Εδεκεί κάποιος κάνει έτσι χάμου και βλέπει δυο τρείς γλυστριές να ξεβγαίνουν από τα παλιοφούσκια. Καθώς τις είδανε ήρθε η πινογά τους!  Ούλα τα σημάδια για βροχή δείγνανε… Το λέγανε και οι παλαιοί, το είχανε κι ατοί τους δοκιμασμένο, πώς αλλάζει ο καιρός και βρέχει άμα βγαίνουνε οι γλυστριές από τη γής, άμα λαλεί ο Γούβης ή παρουσιάζεται του θεού το βοϊδάκι.
    Σκροπίσανε στα σπίτια τους ξαλαφρωμένοι και δεν εφαινόσαντε πλιά ξερά και δράπανα τα πρόσωπά τους ! Η ολπίδα που μπήκε στην καρδιά τους τους άλλαξε μονομιάς, όπως το νερό που πέφτει μέσα σε διψασμένο περιβόλι….
   ΄Ητανε νύχτα που βάλανε τραπέζι στου μπάρμπα Φώτη. Κοντέβανε να σηκωθούν από το φαϊ, που άξαφνα λαλήσανε δύο τρείς βολές τα κοκόρια.
   -Α! δόξα σοι ο Θεός! είπ΄ ο γέρος. Θαλλάξει ο καιρός, θα βρέξει! Κανείς δεν τονε ρώτησε που το κατάλαβε, γιατί ξέρανε, πως αλλάζει ο καιρός, άμα λαλιούνε τα κοκόρια το βράδι, δυοτρείς ώρες πριν τα μεσάνυχτα.
   -Και τόντις την αβγή ξημερώθη κουμουντιά, συγνόφιασε για καλά ως το γιόμα και ταπομεσήμερο άρχισε να ψιχαλοβρέχει. Ως το βράδι ο ουρανός κάηκε από ταστραπόβροντα και η μπόρα δυνάμωσε. Η γης ξεροσκασμένη από το λιοπύρι ρουφάει τις πρώτες αδύνατες στάλες. Σιγά σιγά φουσκώνει, έτοιμη να δεχτεί στους γόνιμους κόρφους της τους σπόρους του  γεωργού, που, με μεγάλη συγκίνηση και με χαρούμενη αναγάλλιαση, βλέπει το δυνάμωμα της μπόρας….
Β΄ΤΑ  ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΤΗΣ ΜΥΓΔΑΛΙΑΣ     
   Απόσπασμα  από τη λαογραφική μελέτη του Πάνου Πολύδερα .
 «Τα Γεωργικά της Μυγδαλιάς».
   Η μελέτη αυτή πρωτογράφτηκε  το 1970 στο χωριό, όταν ο συγγραφέας υπηρετούσε σα δάσκαλος εκεί και μόλις  τέλειωσε υποβλήθηκε στην Ακαδημία Αθηνών, η οποία το 1972 την βράβευσε με τα εξής λόγια: ΄΄ Η υποβληθείσα κατά το έτος 1970 λαογραφική συλλογή σας για τα γεωργικά εργαλεία και τας  περιοδικάς πυράς έτυχε τιμητικής διακρίσεως  μετά χρηματικής αμοιβής ΄΄.   
     Είναι  μια λαογραφική εργασία πολύ πλούσια σε περιεχόμενο, θαυμάσια σε ύφος και εξαιρετική σε δημιουργία. Αναλύει και καταγράφει μεθοδικά  κάθε τι που έχει σχέση με το χωριό μας από τα πιο απλά πράγματα μέχρι τις αξεπέραστες εκδηλώσεις των συγχωριανών μας σε γλέντια, ανέκδοτά, τραγούδια κλπ. Γραμμένη σε γλαφυρό και απλό ύφος  συναρπάζει τον αναγνώστη περιγράφοντας τα θέματα του χωριού και δίνει  με ζωντάνια εκείνα ακριβώς που έζησε ο καθένας μας και που ο χρόνος άρχισε σιγά-σιγά  να τα σβήνει από τη μνήμη μας. Διατηρεί έτσι τη λαογραφική μας παράδοση κυρίως στα γεωργικά και προσπαθεί να διασώσει  από τις σημερινές συνθήκες ζωής.
   Ξεκινάμε από τη σπορά λόγω εποχής και  σιγά σιγά θα παρουσιάσουμε και τις υπόλοιπες γεωργικές ασχολίες.
 Ο σπόρος.
      Από το αλώνισμα κιόλας ο προνοητικός γεωργός διαλέγει τα ΄΄γερμένα΄΄ στάχυα για σπόρο της επόμενης χρονιάς, τα οποία με σπουδή βγάζει ένα ένα συφαμελικά από τα χερόβολα  και τα αλωνίζει ή τα στουμπάει με τον κόπανο χώρια. Του Σταυρού (14 Σεπτέμβρη) ούλοι οι σπόροι είναι διαλεγμένοι κι΄ έτοιμοι για τη νέα σπορά. Η νοικοκυρά, η γυναίκα του γεωργού, ή μια ανύπαντρη τσιούπα (κορίτσι) από τη φαμελιά θα πάρει σε κουρελάκια δεμένο σπόρο όλων των ειδών και θα τον πάει στην εκκλησιά να λειτουργηθεί και να έχει απόδοση η νέα παραγωγή. Όταν πρόκειται, να σπείρουν, αφού προηγούμενα περάσει ούλο το σπόρο η νοικοκυρά από το κόσκινο και τον καθαρίσει καλά από τυχόν ξένα σπορίδια, μια ή δυό μέρες νωρίτερα θα περάσουν το σπόρο από διαλυμένη  χαλαζόπετρα, την οποία έχουν διαλύσει μέσα σ΄ένα καζάνι (λεβέτι). ΄Ετσι ο σπόρος είναι έτοιμος για τη σπορά.
Οι Σεμπριές
      Από την ίδια ημέρα, την γιορτή του Σταυρού, κανονίζονται και οι σεμπριές. ΄Οσοι έχουν ένα καματερό συνεταιρίζονται  μ΄έναν άλλο της ίδια χτηματικής δύναμης, αλλά και το ζώο του  να ταιριάζει στο ανάστημα και στη δύναμη με το δικό του, να διαθέτει ίσο αριθμό σκαλιστάδων, με άλλα λόγια να έχει το ίδιο συχέριο και την ίδια συνέμπαση. Πρέπει να ταιριάζουν σε ούλα φτούνα  για να σεμπρέψουν.
      Τυχαίνουν περιπτώσεις, που γίνονται σέμπροι, που ο μεν  ένας διαθέτει δικό του  ζευγάρι κι άλλος σκαλιστάδες. Είναι απαραίτητοι τούτοι στα χωράφια εκείνα, που είναι ούλο΄΄τσιόκαλο΄΄ και γκριντζέπια.      Είναι και μερικά χωράφια, που δεν τα πιάνει το υνί καθόλου και πάνε ούλο κοιλιτά με τον κασμά και το ξινάρι. Τώρα όμως τέτοια χωράφια δεν σπέρνονται καθόλου, τ΄αφήνουν  για περάσματα των πραματιώνε.   Από τώρα επίσης φροντίζουν οι μικροχτηματίες να βρούνε κανένα χωραφάκι μισιακό ή οι μοναξοί νοικοκυραίοι να δώσουν μισιακά τα χωράφια τους. Μερικοί τα δίνουν  με το   γ ι έ μ π ο ρ ο, δηλ. παίρνουν από το σέμπρο, τόσα  κιλά γέννημα όσο σπόρο πιάνει το χωράφι τους. ΄Ολη η υπόλοιπη παραγωγή είναι του σέμπρου. Σήμερα δε βρίσκεις καλοπίχερα σέμπρο, για τούτο και μένουν χέρισα χωράφια ΄΄ μάνες΄΄.
Για την αντιγραφή                                                                                                                                    ΡΟΖΗΣ ΣΟΛΩΝ.


23 σχόλια :

  1. κουκος απο σφενταμακια7/10/13 10:29

    μπραβο σολωνα με το αρχειο σου..............αυτα χρειαζομαστε....οσοι τα ζησαμε...αλλα και οι νεοι που ψαχνονται

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος7/10/13 13:22

    Έχουν τώρα στο Χωριό αλέτρι και γαϊδουράκια να κατεβούμε στο χωριό ένα σαββατοκύριακο να σπείρουμε ;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος7/10/13 14:07

    Αν εισουν απο Γλανιτσια θα ήξερες αν έχουν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ανώνυμος7/10/13 18:06

    Για τώρα λέω ρε πατριώτη,δε λέω πριν είκοσι χρόνια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος7/10/13 19:47

    Για τώρα σου μιλάω κι εγώ .Ούτε και πρι 20 χρόνια δεν έσπερναν !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος7/10/13 20:18

    Εγώ βάνω το σπόρο 100 κιλά και μια φουρνιά ζυμωτό ψωμί,πέντε πουγανιές,δεν είμαι Γλανιτσιώτης αλλά θέλω να δω πως σπέρνουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. κουκος απο σφενταμακια7/10/13 20:38

    ρε παλληκαρι ευκολο τοχεις ν αγορασουμε δυο μουλαρια να παρουμε απο τον καγια αλετρι και να βαλουμε τον...πουλακιδα που θυμαται ,να οργωνει....ακου το τραγουδακι και τι ζηταω καλυτερα.....νις ΕΔΩ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανώνυμος7/10/13 20:39

    Ειδες που σου είπα δεν εισαι Γλανιτσιωτης? Βαλτα σε χρήμα αυτά και στις 28 Οκτώβρη πάμε να σπείρουμε
    Κάτι ειχε ακουστεί οτι θα οργάνωνε ο σύλλογος την αναβίωση της σποράς τώρα στις 28 άλλα δεν ξέρω πάρα πέρα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ανώνυμος7/10/13 20:39

    γεια σου ρε σολωνα με το μονο-υ-νο!!!!δεν εχω ιδομενο τετοιο στο χωριο...ειναι φωτο απο γλανιτσια????gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Ανώνυμος7/10/13 21:05

    Σόλωνα αν έστειλες εσύ τη φωτογραφία είσαι απαράδεκτος, αν την έβαλε ο ΝΙΣ πάλε είσαι απαράδεκτος,αν δεν την αλλάξεις πάλε είσαι απαράδεκτος, αν δεν σπείρεις το τριήμερο πάλε είσαι απαράδεκτος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Εγώ την έβαλα ,αλλά ο Σόλωνας φταίει όπως σωστά λέει και ο 9.05

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. ΡΕ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΣΤΗ ΦΩΤΟ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΚΟΤΡΟΝΙ ΜΙΑ ΠΕΤΡΑ ΜΙΑ ΠΕΖΟΥΛΑ ΤΡΟΧΑΛΟΙ ΠΟΥΡΝΑΡΙΑ ΤΙΠΟΤΑ !!!!!!!!!!!!!!!
    ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. ΤΑ ΓΡΑΦΟΜΕΝΑ ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΤΑ ΕΖΗΣΑΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΤΟ ΞΕΧΩΡΟ ΜΠΡΑΒΟ ΣΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΑ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΑΥΤΑ!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. κουκος απο σφενταμακια7/10/13 22:15

    πως τοπες γερολυκε τ αναχρι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Ανώνυμος7/10/13 23:46

    την χασαμε την φωτογραφια πατριωτη......εμειναμε με το ξιονι στο χερι.......gerolykos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ανώνυμος8/10/13 12:29

    Νις εγώ ρώτησα το Σόλωνα αν σου εστειλε τη φωτογραφία ίδιος.
    Εσύ λες ότι εσύ την έβαλες, αλλά ο Σόλωνας φταίει, όπως σωστά λέω εγώ.
    Για να μη παραξηγηθώ με το φίλο μου το Σόλωνα,λέω ότι τώρα κατάλαβα ότι δεν έχει καμία σχέση με τη φωτογραφία του ΝΙΣ και το μονό-υ-νο του Γερόλυκου.
    Αλλά η γιαγιά του έλεγε ΄΄ Άντε κοντά κυνήγαγε να βρεις τα δικαιώματά σου΄΄

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. Τα πολλαπλασιάζεις 12.29 :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Ανώνυμος8/10/13 14:54

    Νις έλεγε και τ άλλο η γιαγιά του.
    Μην πα πολλαπλασιάζουμε μη τα πολυλογούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Ανώνυμος8/10/13 21:09

    Νις εκφράζεσαι αυταρχικά αν κατάλαβα καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Ανώνυμος8/10/13 21:14

    Ποιος είναι ο Ζευγολάτης με τα γαϊδουράκια ρε παιδιά;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Δεν κατάλαβες καθόλου καλά, με παρεξήγησες

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε, πριν δημοσιεύσετε το σχόλιό σας, έχετε υπόψιν σας τα ακόλουθα:
• Κάθε γνώμη είναι σεβαστή, αρκεί να αποφεύγονται ύβρεις, ειρωνείες, ασυνάρτητος λόγος και προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, πολύ περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο, εναντίον των συνομιλητών ή και των συγγραφέων, με υποτιμητικές προσφωνήσεις, ύβρεις, υπονοούμενα, απειλές, ή χυδαιολογίες.
•Μην δημοσιεύετε άσχετα, με το θέμα, σχόλια.
•Ο κάθε σχολιαστής οφείλει να διατηρεί ένα μόνο όνομα ή ψευδώνυμο, το οποίο αποτελεί και την ταυτότητά του σε κάθε συζήτηση.
Με βάση τα παραπάνω η διαχείριση διατηρεί το δικαίωμα διαγραφής σχολίων χωρίς καμία προειδοποίηση.