Η Εξαέρωση της εργασίας...

Οι οικονομολόγοι των τραπεζών μπροστά στο μεγάλο οικονομικό κραχ που αναμένεται, και που θα εξαφανίσει πάνω από το 20% των παγκόσμιων καταθέσεων, ρίχνουν μεθοδικά στο τραπέζι τα σχέδια του παγκόσμιου εγγυημένου εισοδήματος για την επόμενη μέρα.

Το περιβόητο αυτό εισόδημα θα κρατάει ζωντανές τις μάζες των δυστοπικών κοινωνιών μας. Σε ποια κατάσταση, δεν θέλετε να ξέρετε… Κι αυτό γιατί οι –επιβεβλημένες– τεχνητές νοημοσύνες θα έχουν εξαερώσει σχεδόν όλες τις θέσεις εργασίας. Καλώς ήλθατε στη νέα εντατική του τεχνομεσσιανισμού…

Οι άνθρωποι που θα είναι κάπως πιο ελεύθεροι, θα είναι όσοι κατέχουν εξαιρετικά ταλέντα και δεξιότητες. Οι υπόλοιποι, είτε θα πρέπει υποχρεωτικά να «επαυξηθούν», δηλαδή να διανθρωπιστούν για να επιβιώσουν, είτε θα εξαρτώνται αποκλειστικά από τις ορέξεις εκείνων που θα χορηγούν το παγκόσμιο εγγυημένο εισόδημα, το οποίο όμως θα κόβουν όποτε θέλουν, κατασκευάζοντας ακόμα και τεχνητές οικονομικές κρίσεις.

Τα τελευταία χρόνια το παγκόσμιο εγγυημένο εισόδημα προβάλλεται ως η μοναδική λύση στην εξαφάνιση των θέσεων εργασίας εξ αιτίας της αυτοματοποίησης. Εφόσον, σύμφωνα με τα επενδυτικά κεφάλαια και τις κυβερνήσεις που ελέγχουν, η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μόνο μέλλον μας (!) και όλες οι θέσεις εργασίας θα χαθούν νομοτελειακά, για να μην πεθάνουμε, προτείνουν παγκόσμια αστυνόμευση από κατευθυνόμενα cyborgs, βγάζουντας από το καπέλο του ταχυδακτυλουργού το λαγό του παγκόσμιου βασικού εισοδήματος!

Ούτε κουβέντα φυσικά για την οριοθέτηση αυστηρού νομοθετικού και φορολογικού πλαισίου για την κατοχή, χρήση και εκμετάλλευση της τεχνητής νοημοσύνης.

Αυτόνομες μηχανές και κοινωνίες ανέργων

Από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, η ιδέα της αντικατάστασης των ανθρώπων από μηχανές στο χώρο εργασίας έχει διανύσει πολύ δρόμο, ώστε σήμερα να φαίνεται η πιο αξιόπιστη.

Σημαντικές ανακαλύψεις όμως στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης εγείρουν ανησυχίες ότι θα απαξιωθεί εντελώς ο άνθρωπος. Κάτι τέτοιο προς το παρόν έχει ακόμα δρόμο για να πραγματοποιηθεί, οι παγκόσμιες πολιτικές όμως, αν συνεχίσουν έτσι όπως βαδίζουν σήμερα, προμηνύουν μια κοινωνία αιχμάλωτη στα χέρια ισχυρών τεχνητών νοημοσυνών, ελεγχόμενων από μια χούφτα ανθρώπους ή στο χειρότερο σενάριο, αυτόνομες.

Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε απαξίωση της ανθρώπινης ύπαρξης, στην καλύτερη περίπτωση υποβίβασή της στο περιθώριο της κοινωνίας, όπως στην επική σειρά επιστημονικής φαντασίας «The Culture», του σκωτσέζου συγγραφέα Ίεν Μπανκς (Iain M. Banks) που περιγράφει μια μετα-εργασιακή ουτοπική κοινωνία, έναν κόσμο ανθρωποειδών και εξωγήινων στον οποίο η εργασία έχει εκλείψει.

Οι οντότητες του Μπανκς ζουν κυρίως σε διαστημόπλοια, ενώ όλη η διοίκηση ασκείται από τα «Μυαλά» (Minds) που δεν είναι παρά υπερ-προηγμένες τεχνητές νοημοσύνες που διευθύνουν τη γαλαξιακή ομοσπονδία.


Tα τρία πρώτα μυθιστορήματα της σειράς Culture του Ίεν Μπανκς με τίτλους «Consider Phlebas», «The Player of games» και «Use of Weapons»
Τέτοιου είδους προοπτικές ενισχύουν το συλλογικό φόβο ότι μια εχθρική τεχνητή νοημοσύνη θα αφανίσει την ανθρωπότητα. Ο Ζακ Ατταλί, Γάλλος λόγιος, οικονομολόγος, κοινωνικός θεωρητικός και πρώην σύμβουλος του προέδρου Φρανσουά Μιτεράν, αν και τεχνοπροοδευτικός, υποστηρίζει ακόμα και ένα μορατόριουμ στις έρευνες για την τεχνητή νοημοσύνη, και την ανάγκη να διεξαχθεί παγκόσμιο συνέδριο σοφών και ηγετών για να τεθεί θεσμικό πλαίσιο ελέγχου.

Την πρότασή του αυτή παρουσίασε μετά από το γεγονός ότι δύο τεχνητές νοημοσύνες της Google επικοινώνησαν μεταξύ τους, επινοώντας μεθόδους κρυπτογράφησης που μόνο αυτές μπορούσαν να κατανοήσουν, ενώ μια τρίτη απέτυχε να τις αποκωδικοποιήσει.

Ακόμα και αν παραβλέψουμε το θέμα του υπαρξιακού κινδύνου που αποτελεί η τεχνητή νοημοσύνη για τον Χόμο Σάπιενς, εγκυμονεί ο κίνδυνος μιας κοινωνίας ανέργων, ενός κόσμου όπου οι μηχανές θα έχουν μονοπωλήσει όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες χωρίς ο άνθρωπος να έχει κάποια θέση σ’ αυτές, καθιστάμενος άνευ αντικειμένου, ως πολύ αργός και όχι αρκετά ανθεκτικός ώστε να υποστηρίξει το νέο πρότυπο κερδοφορίας που επιβάλλεται χάρη στις αυτόνομες μηχανές.

Δημιουργική καταστροφή ή σκέτη καταστροφή;

Ρομποτική και τεχνητή νοημοσύνη όπως και άλλες καινοτομίες πριν απ’ αυτές, προετοιμάζουν το εργασιακό περιβάλλον και τη παραγωγικότητα της δημιουργικής καταστροφής που πρέσβευε ο Σουμπέτερ (Schumpeter) [1].
Με τη διαφορά ότι τώρα σε κάθε παλιά ή νέα απασχόληση θα θρονιάζεται μια μηχανή σε σημείο που να μην μπορούν να δημιουργηθούν νέες δραστηριότητες που θα γίνονται από ανθρώπους.

Υπάρχει λοιπόν επείγουσα ανάγκη να προβλεφθεί από τώρα μια τέτοια εξέλιξη, διότι από τον τρόπο που θα εξελιχθεί έως την ολοκλήρωσή της, θα προκύψουν όλες οι πιθανές κοινωνικές αναταραχές.

Από το φορντισμό στην αχρήστευση του ανθρώπου

Το φαινόμενο που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας κάθε μέρα, γεννήθηκε από τη βιομηχανική επανάσταση που τον 19ο αιώνα εισήγαγε τον τότε αγροτικό πολιτισμό μας στην εποχή των μηχανών. Αρχικά, τα μηχανήματα αυτά ακόμη και αν επέτρεπαν σε ένα ανθρώπινο ον να κάνει τη δουλειά άλλων εκατό, παρέμεναν εργαλεία που απαιτούσαν έναν ανθρώπινο επόπτη ή χειριστή.

Πρώτα έγινε η έξοδος των αγροτών. Η εκμηχάνιση της γεωργίας οδήγησε σε μια τεράστια έξοδο των αγροτικών πληθυσμών προς στις πόλεις, όπου η νεογέννητη βιομηχανία απορροφούσε όλη αυτή τη φθηνή μαζική εργασία. Αυτό ακριβώς το φαινόμενο συνέβη και στην Κίνα με τις στρατιές εσωτερικών μεταναστών που τροφοδότησαν ως εργάτες το βιομηχανικό άλμα της χώρας προς τα τέλη του 20ού αιώνα, με όλα τα κοινωνικά, ηθικά, ψυχολογικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλεί ένας τέτοιος μαζικός ξεριζωμός.


Τα παγκόσμια ποσοστά αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Πηγή ΟΗΕ, Διεύθυνση Οικονομικών και Κοινωνικών Θεμάτων. Προοπτικές παγκόσμιας αστικοποίησης, Αναθεώρηση 2014. Προσαρμογή γραφήματος: “Απεροπία”
Απ’ αυτή τη κολοσσιαία μετανάστευση (και εφιαλτική) προκύπτει η πρώτη ψευδαίσθηση: πως όταν καταφθάνει η αυτοματοποίηση, υπάρχει πάντα ένα νέο πεδίο δραστηριοτήτων που ανοίγει για τους παραγκωνισμένους!

Εν συνεχεία ακολούθησε ο φορντισμός [2], όταν ο Αμερικανός αυτοκινητοβιομήχανος Χένρι Φορντ (Henry Ford) εφηύρε την αλυσίδα μαζικής παραγωγής, πηγή αποξένωσης των εργαζομένων, που αναπαραστάθηκε εξαιρετικά από τον Τσάρλι Τσάπλιν στους «Μοντέρους Καιρούς» ή από τον Φριτς Λανγκ στο «Μετρόπολις».


O Tσάρλι Τσάπλιν ως γρανάζι της αλυσίδας μαζικής παραγωγής του φορντισμού στην ταινία Μοντέρνοι ΚαιροίΤα βιομηχανικά ρομπότ εμφανίστηκαν στα εργοστάσια στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από τη δεκαετία του 1960. Αυτό το φαινόμενο, σε συνδυασμό με τη μεταφορά των θέσεων εργασίας που δεν μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν σε αναδυόμενες χώρες όπου οι μισθοί είναι σαφώς χαμηλότεροι, μείωσε ραγδαία την ζήτηση του κλάδου για εργατικό δυναμικό στη Δύση.

Τα εργατικά χέρια που απελευθερώθηκων κατ’ αυτόν τον τρόπο, απορροφήθηκαν από τον τριτογενή τομέα (υπηρεσίες), η θέση του οποίου έγινε σύντομα κυρίαρχη στις ανεπτυγμένες οικονομίες και παραμένει μέχρι σήμερα, αν και έχουν αναδυθεί δύο ακόμα νέοι τομείς: οτεταρτογενής τομέας ο οποίος είναι σχετικά νέος τύπος της γνωσιακής βιομηχανίας και εστιάζει στην τεχνολογική έρευνα, σχεδιασμό και εξέλιξη, όπως ο προγραμματισμός ή η βιοχημεία, και οπεμπτογενής τομέας που περιλαμβάνει τις μη κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Δεν διαθέτουμε ακόμα στοιχεία για τη διαμόρφωση των δύο αυτών τομέων σε παγκόσμιο επίπεδο.


Εξέλιξη του τριτογενούς τομέα στη Γαλλία από το 1911 μέχρι σήμερα. Τα παγκόσμια ποσοστά είναι περίπου τα ίδια με τη Γαλλία. Ο πρωτογενής τομέας, όπως είναι η γεωργία και η εξόρυξη πρώτων υλών, τείνει να εξαφανιστεί, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Προσαρμογή γραφήματος: “Απεροπία”
Από εκεί προέρχεται η δεύτερη ψευδαίσθηση: ότι το σύστημα της μισθωτής εργασίας που γεννήθηκε από τον καπιταλισμό είναι αξεπέραστο και ότι η προσαρμογή σε μια ισχυρή καινοτομία είναι η προσαρμογή της μισθωτής εργασίας μέσω της επανεπινόησής της.

Διότι η επόμενη αλλαγή που καλπάζει ολοταχώς με τη μαζική αυτοματοποίηση της απασχόλησης, δεν θα είναι μόνο μια απλή μετάβαση, αλλά και μια αλλαγή ολόκληρου του πολιτισμού μας.
Τα μόνα δύο συγκρίσιμα παρελθόντα γεγονότα στο μέγεθός τους, υπήρξαν η μετάβαση από την παλαιολιθική στη νεολιθική εποχή και η μετάβαση από τις αγροτικές κοινωνίες στην βιομηχανική εποχή.

Η πόλωση της οικονομίας

Επομένως, το ερώτημα που τίθεται απ’ όλο τον εργαζόμενο κόσμο και φοβίζει πάρα πολύ, παραμένει πάντα αυτό: η μαζική αυτοματοποίηση της οικονομίας θα καταστρέψει την εργασία;

Πιθανώς όχι αμέσως. Σίγουρα όμως αργότερα. Οι πιο …αισιόδοξες προβλέψειςπροβλέπουν γενικευμένη χρήση τεχνητής νοημοσύνης γύρω στο 2040, οι πιο συντηρητικές σε σχεδόν …χίλια χρόνια.
Η διαφορά αυτή είναι ενδιαφέρουσα, επειδή μετρά τη σημασία του αριθμού των αγνώστων της εξίσωσης και καταδεικνύει πόσο πολύπλοκο είναι να καθοριστεί πότε θα γενικευτεί η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες για τη μετάβαση από μια κοινωνία μισθωτής εργασίας πλήρους απασχόλησης σε μια πλήρως αυτοματοποιημένη κοινωνία απραξίας, είναι αυτή της πόλωσης του καθηγητή οικονομικών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT),Ντέιβιντ Ότορ (David Autor).

Ο Ότορ επισημαίνει ορθώς ότι οι θέσεις εργασίας της μεσαίας τάξης, τόσο του τριτογενούς, όσο και του βιομηχανικού τομέα, είναι συχνά εύκολα αυτοματοποιήσιμες.
Πράγματι, πρόκειται για πολύ τυποποιημένες δραστηριότητες που απαιτούν την εφαρμογή προκαθορισμένων διαδικασιών και ελάχιστη δημιουργικότητα.

Από τη μία πλευρά έχουμε θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης που απαιτούν προσαρμοστικότητα, δημιουργικότητα και ευελιξία, προς το παρόν ανθεκτικές στην αυτοματοποίηση. Θα προσθέταμε δε και νέες, υπερεξειδικευμένες θέσεις εργασίας που απαιτούν και ειδική ικανότητα συνεργασίας με μηχανές.

Από την άλλη πλευρά, έχουμε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης που προστατεύονται από τον τοίχο τουΠαράδοξου του Μόραβεκ (Moravec) [3], ή των οποίων το κόστος αυτοματοποίησης είναι μεγαλύτερο από τη χρήση ανειδίκευτης εργασίας, ελάχιστα προστατευόμενης, όπως συχνά συμβαίνει σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες.

Αντιμέτωποι μ’ αυτή την κατάσταση, βλέπουμε την εξαέρωση της μεσαίας τάξης και την πόλωση της αγοράς εργασίας σε δύο διακριτά τμήματα: θέσεις εργασίας χαμηλά αμοιβόμενες που δεν απαιτούν ειδικά προσόντα, και θέσεις εργασίας υψηλά αμειβόμενες που απαιτούν μεγάλη εξειδίκευση και υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

Όλα τα παραπάνω εύλογα θα ασκήσουν πίεση στους μισθούς. Οι λιγότερο εξειδικευμένοι που αποτελούν και τον μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων, θα δουν το μέσο μισθό τους να παραμένει στάσιμος, ενώ οι πολύ εξειδικευμένοι, που είναι και οι πιο δυσεύρετοι, θα τον δουν να αυξάνεται.

Αυτό οδηγεί σε μεγάλη μείωση του μέσου μισθού. Αντιμέτωπες με τέτοια πίεση, οι κοινωνίες, αν δεν ληφθούν μέτρα γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα θα γνωρίσουν επικίνδυνα αυξανόμενη αστάθεια. Το να ελπίζουμε να δούμε τη δημιουργική καταστροφή του Σουμπέτερ να μας βγάλει από το αδιέξοδο, αποτελεί αυταπάτη.

Με βάση αυτά τα δεδομένα και τις τραπεζικές υπερελίτ να θέλουν οπωσδήποτε να συντηρήσουν το καπιταλιστικό μοντέλο με κάθε κόστος, το παγκόσμιο βασικό εισόδημα εμφανίζεται ως το εργαλείο που υποτίθεται ότι παρουσιάζει μακροπρόθεσμα τη καλύτερη λύση.

Από τον αρνητικό φόρο στο παγκόσμιο βασικό εισόδημα

Οι σημαντικότεροι κίνδυνοι του βασικού εισοδήματος είναι η οντολογική τοξικότητα, όπως υποστηρίζουν και ορισμένοι φιλελεύθεροι, που θα πυροδοτήσει την μεγαλύτερη ιδεολογική καταστροφή του αιώνα.

Είναι ουτοπικό να σκεφτεί κανείς ότι όταν εφαρμοστεί το άνευ προϋποθέσεων βασικό εισόδημα (δηλαδή χωρίς κριτήρια απονομής), η αμοιβή των πιο δύσκολων δουλειών θα εκτιναχθεί στα ύψη, προκειμένου να προσελκύσουν τους μελλοντικούς εργαζόμενους που θα έχουν ακινητοποιηθεί από την ασφάλεια ενός σταθερού μηνιαίου εισοδήματος.
Αρχικά, με την πόλωση που πρεσβεύει ο Ότορ, ένας αρνητικός φόρος [4] θα ήταν πιθανώς πιο αποτελεσματικός, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η αγορά εργασίας, αν και «στεγνή», παραμένει προς το παρόν μια (αναιμική) πραγματικότητα.

Το ελβετικό δημοψήφισμα του 2016 απέρριψε κατά πλειοψηφία την ιδέα της καθιέρωσης ενός εγγυημένου βασικού εισοδήματος σαν αντίδοτο στην τεχνολογική ανεργία. Από την άλλη μεριά όμως διατυπώθηκε η ιδέα από ερευνητές του Ινστιτούτου Γεωγραφίας και Αειφορίας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης ότι ο αρνητικός φόρος ήταν η καλύτερη λύση στην τεχνολογική ανεργία.

Η ψηφιοποίηση της οικονομίας μειώνει τη συνολική απασχόληση

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα κύματα τεχνολογικής καινοτομίας, η ψηφιοποίηση της οικονομίας που βρίσκεται σε εξέλιξη από τη δεκαετία του 1960, δεν δημιουργεί πραγματικά πλούτο. Απλώς ανέτρεψε τους τρόπους παραγωγής, ακόμη και όταν από δεκαετία σε δεκαετία, η ανάπτυξη στις βιομηχανικές χώρες επιβραδύνεται.

Οι προηγούμενες επαναστάσεις αύξησαν εκθετικά την ικανότητά μας να παράγουμε. Από την άλλη, η ψηφιακή τεχνολογία βελτιστοποιεί απλώς όλες τις μορφές παραγωγής, ακόμη και όταν οι καμπύλες ανάπτυξης πέφτουν, μειώνοντας έτσι τον συνολικό όγκο των θέσεων εργασίας.

Στην πραγματικότητα, η ψηφιοποίηση επιτρέπει να παραχθεί κολοσσιαίος πλούτος με ελάχιστους εργαζόμενους. Έτσι, η αλυσίδα ξενοδοχείων Hilton απασχολεί 130.000 υπαλλήλους για κύκλο εργασιών 9 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ενώ ο όμιλος Airbnb με μόνο 500 υπαλλήλους τζιράρει 1 δισεκατομμύριο, και για το 2020 αναμένεται δεκαπλάσια αύξηση. Εύλογα αντιλαμβάνεται κανείς ποιος ωφελείται τα μάλλα από την τεχνολογία και πώς ως η ψηφιακή οικονομία ως καπιταλιστικό εργαλείο απογειώνει τις παγκόσμιες ανισότητες.

Επαναπροσδιορισμός της ανεργίας

Εάν αυτές οι σκέψεις είναι λογικές, η «αόρατη χειρ» η οποία επιτρέπει ακόμα τη προσφορά της πλήρους απασχόλησης σε μερικές χώρες (όλο και λιγότερες), δεν θα λειτουργεί πλέον.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα επέλθει το οριστικό τέλος κάθε μισθωτής εργασίας, αλλά το ενδεχόμενο ενός τόσο υψηλού ποσοστού παγκόσμιας ανεργίας, ανεξάρτητα από εθνικές οικονομικές συνθήκες, ώστε η ίδια η έννοια της ανεργίας να πρέπει να επαναπροσδιοριστεί.

Μ’ άλλα λόγια, η μισθωτή εργασία δεν θα είναι πλέον ένα γενικευμένο κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ένα καθεστώς σε φάση εξαφάνισης. Με βάση αυτή τη συλλογιστική, ίσως πολύ δύσκολα θα αποφύγουμε την αποσύνδεση εργασίας και εισοδήματος.

Αυτός ήταν και ο πυρήνας της πρωτοβουλίας της Ελβετίας, μιας χώρας που εξακολουθεί να έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στον κόσμο. Ακόμα και η Ελβετία όμως, σύντομα είναι πολύ πιθανόν να μην είναι πια στο απυρόβλητο…

Άρτος και θεάματα

Οι συζητήσεις επικεντρώνονται πλέον στην άνευ όρων απονομή του βασικού εισοδήματος και στους κινδύνους της παγίδας της αδράνειας. Οι υποστηρικτές του υπογραμμίζουν το στίγμα που φέρουν ακόμα τα άτομα που λαμβάνουν επιδόματα ανεργίας.

Τέλος, μπορεί κανείς να αναρωτηθεί για το είδος της διακυβέρνησης μιας κοινωνίας που θα άφηνε μια μερίδα πολιτών της να ζήσουν με «άρτον και θεάματα», όπως συνέβαινε στην αρχαία Ρώμη. Οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων της Αυτοκρατορίας για να μην εξεγείρονται, χειραγωγούνταν με δωρεάν γεύματα και θεάματα, όπως ήταν οι μονομαχίες και οι θηριομαχίες.

Τα reality shows τύπου Survivor και άλλες ανθρωποφαγικές αρένες, οι συχνοί μαραθώνιοι και οι διάφοροι αγώνες ποδηλασίας, φιλανθρωπίας, εταιρικής ευθύνης, τα gay parade κλπ. στη καθημαγμένη από τις στρατειές των αποφασισμένων μουσουλμάνων μεταναστών Ελλάδα, στην Ελλάδα που ταυτόχρονα οι πολιτικοί της εξανάγκασαν πάνω από 700.000 νέους και άξιους Έλληνες να μεταναστεύσουν, είναι ένα καλό παράδειγμα παραπλάνησης από τα ουσιώδη και παρέλκυσης στα επουσιώδη.


Πάντως, αρνητικοί φόροι υπάρχουν ήδη, για παράδειγμα στη Γαλλία με το RSA (Revenu de Solidarité Active – Eισόδημα Ενεργούς Αλληλεγγύης).
Σε τελική ανάλυση όμως, όπως αναφέραμε και στο άρθρο μας «Γιατί το φανταστικό χρήμα ψηφιοποιεί την πραγματικότητα;» μακροπρόθεσμα ο τοίχος του παράδοξου του Μόραβεκ θα σπάσει. Και θα σπάσει με πάταγο γύρω στο 2034 όταν το βασικό ημερομίσθιο του αφρικανού και ασιάτη εργάτη ο οποίος ακόμα εξυπηρετεί φθηνότερα κάποιους τομείς μεταποίησης της Δύσης, καταστεί ακριβότερο από το κόστος χρήσης ρομπότ.

Η DARPA Robotics Challenge [5] των ΗΠΑ δεν είναι άσχετη μ’ αυτό, έχοντας βάλει στόχο να πετύχει καινοτομίες ρήξης. Κάτι όπως το DARPA Grand Challenge [6] των αρχών της δεκαετίας του 2000, το οποίο έτεκε τα αυτόνομα αυτοκίνητα, κατέληξε να φέρει σήμερα επανάσταση στις μεταφορές, αλλά και να απειλεί την ύπαρξη επαγγελμάτων όπως οι οδηγοί ταξί.

Μόλις το παράδοξο του Μόραβεκ συμπεριληφθεί στα βιβλία Ιστορίας, οι θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης που προστατεύονται από την πραγματικότητά του, θα εξαερωθούν.

Συνεπώς, θα υπάρχουν μόνο θέσεις εργασίας που θα απαιτούν δημιουργικότητα και ικανότητα συνεργασίας με …τεχνητές νοημοσύνες, κάτι που θα απαιτείται πλέον και σαν εργαλείο …κοινωνικής αξιολόγησης, ενώ εικάζουμε ότι η Κίνα θα είναι από τις πρώτες που θα εφαρμόσει κάτι τέτοιο.

Η εντατική του βασικού εισοδήματος και η σύνδεσή του με το ΑΕΠ

Εν κατακλείδι, με τι θα μπορούσε να μοιάζει μια κοινωνία στην οποία ο τελευταίος μισθωτός θα έχει χάσει τη δουλειά του;

Η καθιέρωση ενός άνευ όρων παγκόσμιου βασικού εισοδήματος δεν εγγυάται καθόλου ότι όλα θα είναι ρόδινα.

Ποιος θα χρηματοδοτήσει, και ποιος θα καθορίσει το φάσμα των δαπανών που θα πρέπει να καλύψει αυτό το εισόδημα;

Για να αποφύγουμε μια απόλυτα ελεγχόμενη κοινωνία, πρέπει να διατηρηθεί πάσει θυσία η σχέση μεταξύ της πραγματικής οικονομίας και του εισοδήματος. Η πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα βλέπει αυτή τη σύνδεση μέσω εναλλασσόμενων περιόδων πλήρους απασχόλησης και περιόδων που χαρακτηρίζονται από μαζική ανεργία.

Η καινοτομία ανταμείβεται επίσης όταν οι τολμηροί επιχειρηματίες βλέπουν τις υψηλές αποδόσεις των επενδύσεών τους ως αποτέλεσμα μιας καλά μελετημένης και επιτυχημένης πολιτικής έρευνας και ανάπτυξης.

Ο συνδυασμός του crowdfunding (της χρηματοδότησης από το πλήθος), της δωρεάν ηλεκτρονικής κατάρτισης και της γενικευμένης τρισδιάστατης εκτύπωσης, θα μπορούσε να δώσει μια μεταβιομηχανική κοινωνία στην οποία το άτομο να είναι πολύ πιο αυτόνομο. Το γενικευμένο crowdfunding θα επιτρέψει πιθανόν τη χρηματοδότηση εκτός θεσμικού τραπεζικού συστήματος.

Όσο για την εκτεταμένη κατ’ οίκον τρισδιάστατη εκτύπωση έχουμε την εντύπωση ότι όπως έγραφε το 1982 και ο Άλβιν Τόφλερ στο φουτουριστικό του μανιφέστο «Το Τρίτο Κύμα», οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν παραγωγο-αναλωτές. Να δουλεύουν από τα σπίτια τους παράγοντας οι ίδιοι τα περισσότερα απ’ αυτά που καταναλώνουν, όπως συνέβαινε άλλοτε με τις οικιακές βιοτεχνίες. Αυτό υπονοεί φυσικά ότι το πολιτικό σύστημα, το σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων και πολλά άλλα, πρέπει να αλλάξουν εκ βάθρων.

Ωστόσο, σε μια τέτοια κοινωνία, ο κίνδυνος είναι το βασικό εισόδημα ―που θα είναι και το μόνο μέσο επιβίωσης μεγάλης μερίδας ανθρώπων― να συνδέεται με το ΑΕΠ. Διότι σ’ αυτή τη περίπτωση, κατά τη διάρκεια μιας τεχνητής οικονομικής κρίσης θα μειωθεί δραματικά, οδηγώντας σε εξόντωση τους λήπτες του, συνιστώντας έτσι και ένα αποτελεσματικό μέσοαποπληθυσμού…
Μέσα σ’ ένα τέτοιο τεχνοκρατικό πλαίσιο η εργασία «από ανθρώπινα χέρια» θα έχει μεγάλη αξία λόγω της σπανιότητάς της, οι δεξιότητες και τα χαρίσματα προικισμένων μη «επαυξημένων» ατόμων, όπως οι αθλητές, οι καλλιτέχνες ή οι ερμηνευτές, θα είναι περιζήτητα και μόνο τέτοιοι άνθρωποι θα γίνονται πλούσιοι και διάσημοι.

Οι υπόλοιπες δημιουργικές δραστηριότητες θα εκτελούνται αποκλειστικά από τεχνητές νοημοσύνες ή από κάποιους ανθρώπους που θα έχουν συμφωνήσει να επαυξηθούν και να μεταμορφωθούν για να προσαρμοστούν στους ρυθμούς των μηχανών.

Επομένως αν δεν ληφθούν μέτρα σε παγκόσμιο επίπεδο για να αποφευχθεί η απότομη υποβάθμιση όσων έχουν γίνει μη απασχολήσιμοι, υπάρχει ο κίνδυνος ολίσθησης ανάμεσα σε δυστοπικές κοινωνίες στις οποίες ο σάπιενς θα εκλείπει, σε εξαιρετικά βίαιες εξεγέρσεις με διαρκή αποσταθεροποίηση των κοινωνιών και των οικονομιών.

Μ’ άλλα λόγια, το παγκόσμιο βασικό εισόδημα που προτείνεται σαν η μοιραία λύση στην εξαφάνιση της εργασίας, πρέπει να αποφευχθεί με κάθε τρόπο, γιατί θα δημιουργήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις και σε συνδυασμό με τις τεράστιες, υποκινούμενες μετακινήσεις μουσουλμανικών πληθυσμών στη γηραιά Ευρώπη, κατά πάσα πιθανότητα, το απόλυτο χάος.
πηγη